از دمکراسی چه میدانیم؟ صادق زیباکلام/ رادیو نشاط استرالیا
08/01/2022 از دمکراسی چه میدانیم؟ صادق زیباکلام/ رادیو نشاط استرالیا
از دمکراسی چه میدانیم؟ صادق زیباکلام/ رادیو نشاط استرالیا
🔹آماده سازی برنامه "دمکراسی و دکتر علی شریعتی" خیلی بیشتر از آنچه که تصور می کردم شد. گفتن اینکه نظر شریعتی در مورد دموکراسی چه بوده و نشان دادنِ اینکه فلسفه و اندیشه سیاسیِ وی از اساس با مفهوم دمکراسی سازگاری ندارد، چندان کار دشواری نبود.اما میخواستم به چند موضوع مرتبط دیگرهم بپردازم. نخست آنکه اساساً چرا وچه شدکه موضوع "دمکراسی ازمنظرشریعتی" سه دهه بعدازانقلاب مطرح میشود؟ دوم اینکه اقشارتحصیلکرده ما درک عمیقی از دمکراسی دردوران انقلاب نداشتند.غایت تصورشان آن بود که آرزوهای سیاسی برآورده نشده شان دردوران پهلوی همچون انتخابات آزاد، نبودزندانیان سیاسی، آزادی بیان، رفع سانسوروغیره،با برپایی جمهوری اسلامی تحقق پیدا میکرد.موضوع سوم، مغایرت میان خواست مردم با نظام در انتخابات میبود. تا قبل از انتخابات دوم خرداد۷۶،چنین مغایرتی بوجود نیامده بود. در تمامی انتخابات بعد از انقلاب،۶۰الی۷۰درصد مردم به نامزدهایی رای میدادند که مورد تایید نظام هم میبودند. هیچکس این سئوال را مطرح نکرده بود که اگر یکروز این یگانگی از بین میرفت و میان انتخاب نظام و مردم مغایرتی بوجود میامد، حق با کدامیک میبود؟
🔹این پدیده برای نخستین باردرانتخابات دوم خرداد۷۶ اتفاق افتاد. نامزد مورد نظر نظام ۶ میلیون و نامزد مورد نظرمردم ۲۰میلیون رای آوردند. پدیده دوم خرداد موجی ازپرسشهای نظری پیرامون"مردمسالاری دینی"، "دمکراسی"، "حقوق شهروندی"، “جامعه مدنی"، "انتخابات آزاد"، "حاکمیت دینی" و... را بگونه‌ای جدی برای نخستین باردرایران بوجودآورد. آن تصورِساده انگارانه دوران انقلاب که با ایجاد "جمهوری اسلامی"، دمکراسی و ملزومات آن تحقق پیدا میکنند، از جانب روشنفکران مسلمان با پرسش‌های بنیادی روبرو شد. آنان مجبور شدند نگرشهای پرطمطراق اما توخالی همچون "مردمسالاری دینی"، "بوم سازی دمکراسی"، "نظام سیاسی منطبق بر فرهنگ و تمدن ایرانی –اسلامی"،«ایرانشهری» و... را کنار گذارده و بگونه‌ای جدی به مطالعه و کندوکاو اساسی پیرامون مقوله دمکراسی بپردازند.
🔹چنین شد که از جمله آراء سیاسی دکتر شریعتی و نسبت آن با دمکراسی و اساسا اندیشه و فلسفه دمکراسی در دانشگاهها و فضای روشنفکری در فضای دوم خرداد ظاهر شدند. مقولاتی همچون "رای مردم" و نسبت آن با "حاکمیت اسلام" چه در چارچوب آراء شریعتی یا هر اندیشمند اسلامی دیگری لاجرم درگیر این بحث ها شدند.