تحریم قرعه‌کشی جام جهانی فوتبال؛ تصمیم جنجالی ایران و سؤال بزرگ درباره پیامدهای آن
تحریم غیرمنتظره ایران در مراسم قرعه‌کشی جام جهانی ۲۰۲۶، پرسشی بزرگ را در فوتبال جهان مطرح کرده: این تصمیم پر سر و صدا چه پیامدی برای اعتبار و جایگاه ایران خواهد داشت؟
نویسنده مسعود ظهوری - رادیو نشاط
تحریم مراسم قرعه‌کشی جام جهانی ۲۰۲۶ توسط فدراسیون فوتبال ایران، پس از آن‌که آمریکا برای رئیس فدراسیون و همراهان او ویزا صادر نکرد، موجی از واکنش‌ها در فوتبال جهان ایجاد کرده است. بسیاری این تصمیم را اقدامی کم‌سابقه و پرسش‌برانگیز می‌دانند و درباره اثرات آن بر وجهه بین‌المللی فوتبال ایران بحث می‌کنند.
در بیانیه رسمی فدراسیون اعلام شد که هیچ نماینده‌ای از ایران به مراسم اعزام نخواهد شد؛ اقدامی که به‌سرعت در رسانه‌های جهانی بازتاب یافت و بحث‌های تازه‌ای درباره پیام سیاسی و ورزشی آن شکل گرفت.
اما فراتر از جنبه خبری، این تصمیم در بستری بزرگ‌تر دیده می‌شود: جمهوری اسلامی در سال‌های اخیر با محدودیت شدید در روابط سیاسی و دیپلماسی جهانی روبه‌رو بوده و همین انزوای بین‌المللی می‌تواند اثرات مستقیم و غیرمستقیمی بر جایگاه فوتبال ایران بگذارد.
در دنیای امروز، فوتبال تنها یک مسابقه ورزشی نیست؛ یک شبکه گسترده از روابط، تعاملات، رأی‌گیری‌ها، جلسات، همکاری‌ها و دیپلماسی است. کشوری که در عرصه جهانی متحد قوی ندارد و از نظر سیاسی تنهاست، معمولاً در فوتبال نیز در موقعیتی کم‌نفوذ و کم‌قدرت قرار می‌گیرد. چنین فضایی باعث می‌شود حتی اگر یک تصمیم مانند تحریم مراسم قرعه‌کشی از نظر فیفا تخلف محسوب نشود، باز هم در ذهن نهادهای بین‌المللی به‌عنوان نشانه‌ای از کاهش تعامل، انزوا یا بی‌ثباتی ثبت شود.
این تصویر، حتی بدون پیامد رسمی، می‌تواند در آینده به شکل کاهش حمایت‌ها، کم‌شدن نفوذ در نشست‌ها، سخت‌تر شدن دفاع از منافع ایران و ضعف در دیپلماسی ورزشی ظاهر شود. به همین دلیل است که بسیاری از کارشناسان می‌گویند پیامدهای چنین تصمیم‌هایی همیشه «فوری و قابل اندازه‌گیری» نیست، اما در بلندمدت می‌تواند بر اعتبار فوتبال ایران سایه بیندازد.
آیا این تصمیم می‌تواند ایران را از جام جهانی حذف کند؟
قوانین فیفا واضح است:
حضور در مراسم قرعه‌کشی اجباری نیست و عدم حضور در آن هیچ پیامد انضباطی یا ورزشی برای تیم‌ها ندارد.
بنابراین، این اقدام ایران تهدید مستقیم ورزشی ایجاد نمی‌کند.
نقطه حساس: آسیب به اعتبار بین‌المللی
با وجود نبود خطر حذف، کارشناسان معتقدند این تصمیم می‌تواند یک سیگنال منفی در سطح جهانی باشد؛ به‌ویژه برای کشوری که فوتبالش در سال‌های اخیر با چالش‌های مدیریتی و ارتباطی متعددی مواجه بوده است.
عدم حضور در یکی از مهم‌ترین رویدادهای فیفا می‌تواند تصویری از کاهش تعامل، انزوا یا بی‌ثباتی در فوتبال ایران ایجاد کند، حتی اگر از نظر رسمی هیچ پیامد یا جریمه‌ای نداشته باشد.
مقایسه با روسیه و بررسی نمونه‌های مشابه
۱) مقایسه با روسیه
مقایسه ایران با روسیه از نظر حقوقی و ورزشی دقیق نیست.
روسیه در سال ۲۰۲۲ به دلیل جنگ اوکراین و با تصمیم رسمی و مشترک فیفا و یوفا از تمام رقابت‌های بین‌المللی تعلیق شد.
این تصمیم سیاسی و امنیتی جهانی بود و ارتباطی با مراسم قرعه‌کشی نداشت.
۲) نمونه کشورهای دیگر که مراسم‌ها را تحریم یا ترک کردند
تحریم یا عدم حضور در مراسم‌های رسمی فیفا و AFC سابقه دارد:
کره‌شمالی در چند رویداد رسمی به‌دلیل مسائل سفر و سیاسی شرکت نکرد، اما هرگز حذف نشد.
چند کشور آفریقایی نیز به‌دلیل مشکلات ویزا نماینده‌ای به قرعه‌کشی یا جلسات رسمی نفرستادند و هیچ پیامد انضباطی نداشتند.
قطر و عربستان سعودی در سال‌های گذشته برخی نشست‌ها و حتی مراسم‌های AFC را تحریم کردند، اما تیم‌های ملی و باشگاهی آن‌ها بدون محدودیت در تمام مسابقات شرکت کردند.
این سوابق نشان می‌دهد که عدم حضور در مراسم‌های تشریفاتی، در هیچ پرونده‌ای به محرومیت ورزشی منجر نشده است.
تحریم مراسم قرعه‌کشی هیچ خطری برای حذف ایران از جام جهانی ندارد و از نظر فیفا، این اقدام تخلف ورزشی محسوب نمی‌شود؛ همان‌طور که نمونه‌های آسیایی و آفریقایی نیز نشان داده‌اند. با این حال، این تصمیم می‌تواند یک نقطه منفی در تصویر بین‌المللی فوتبال ایران باقی بگذارد و بر دیپلماسی ورزشی کشور تأثیر بگذارد. مقایسه این وضعیت با روسیه صحیح نیست، اما غیبت ایران در چنین رویدادهای جهانی در ذهن نهادهای بین‌المللی ثبت می‌شود و در بلندمدت می‌تواند بر اعتبار فوتبال ایران سایه بیندازد.