شباهت تکلم فنچ استرالیایی و انسان
به گزارش رادیو نشاط و به نقل از بخش فارسی اس بی اس
یک گروه از دانشمندان از سراسر دنیا، طرح ژنتیکی یک پرنده بومی استرالیا را که با نام zebra finch نامیده می شود، مورد مطالعه قرار داده اند تا با استفاده از آن بتوانند پاسخ بهتری برای چگونگی یادگیری صحبت کردن در انسانها در سنین کودکی بیابند.
دانشمندان معتقدند که شباهتهای ژنتیکی بین انسان و حیوانات وجود دارد و این شباهت ها موجب رفتارهای مشترکی می شود. اما گاهی این رفتارها در انسانها بسیار کمرنگتر از حیوانات پدیدار می شود و باعث می شود که مطالعه آن بسیار سخت و گاهی غیر ممکن باشد.
ژنوم، مجموع همه DNA های یک موجود زنده است. برای ثبت کامل این طرح، دانشمندان باید ترتیب چندین میلیون جزئی را که DNA ها از آن تشکیل شده اند، تعیین کنند. این اجزاء ریز مثل «حروف» در یک کلمه هستند و کلمه ای که می سازند، «ژن» نامیده می شود. این ژنها که آنها را به کلمه تشبیه کردیم، با هم عملکرد یک موجود زنده را می سازند و می توانیم آن را با جملات شبیه سازی کنیم.
این مطالعه، به صورت مشترک توسط پژوهشگرانی از سراسر دنیا انجام می شود و دانشمندانی از شش کشور ایالات متحده، بریتانیا، آلمان، سوئد، اسپانیا و اسراییل در آن شرکت دارند. این دانشمندان، بیش از چهار سال را صرف مطالعه و کشف DNA فنچها کردند و در نتیجه این فنچها تنها پرنده آوازخوانی شدند که طرح ژنوم آنها کشف شد و در کل نیز بعد از مرغ، دومین پرنده ای شدند که ساختار کامل ژنتیکی آن ثبت شده است.
یادگیری آواز خواندن
یکی از ویژگیهای غیرعادی zebra finch این است که مانند انسان، ارتباطش با دیگر همنوعان با صداهایی است که آنها را می آموزد. فنچهای بالغ با خواندن آواز، جفت پیدا می کنند. جوجه فنچها صداهای نامفهومی زیادی ایجاد می کنند، اما وقتی بزرگ می شوند، شروع به گوش کردن و کپی کردن صدای والدینشان می کنند.
این مساله، چیزی است که دقیقا در انسانها رخ می دهد و کودک انسان نیز از ابتدا سخن گفتن را نمی داند و آن را با تقلید از والدینش یاد می گیرد.
Zebra Finch پرنده ای است که در سراسر جهان برای مطالعات ژنتیک مورد استفاده قرار می گیرد. پس از اینکه نقشه ژنوم فنچ ها شناخته شد، دانشمندان یافتن ژنهای مرتبط با یادگیری آواز خواندن در فنچها را آغاز کردند تا بتوانند ژنهای مشابه را در انسان کشف کنند و بدین وسیله بتوانند به پیشرفت ناتوانی های گفتاری مرتبط با سکته مغزی و اوتیسم کمک کنند.
در یک مطالعه دیگر، این پرنده ها برای پاسخ دادن به الگوهای خاصی از صدای انسان که از بلندگوهایی برایشان پخش می شد، آموزش دیدند. بر اساس نوع صدا، پرنده دو انتخاب داشت. یا می بایست به کلید خاصی نوک می زد یا کاری نمی کرد.
اگر پاسخ درست بود، به عنوان جایزه پرنده غذا دریافت می کرد و اگر غلط بود، قفس برای پانزده ثانیه تاریک می شد. چند کلمه مختلف با صدای مرد و زن برای پرندگان پخش شد و پرنده ها پاسخ درستی دادند. علاوه بر این، کلمات با لحنهای مختلف و با استرس روی بخش های اول و دوم و حتی با لحن آهنگین برای فنچ ها پخش شد و این پرنده به طور شگفت انگیزی این کلمات را به خوبی تشخیص داد.
این مطالعات همچنین اطلاعات جالبی را در مورد چگونگی خاموش و روشن شدن ژنهای مختلف در مغز فنچها در حین ارتباط با دیگران ارائه کرده است. این الگوی رفتاری ژنها بر اساس شرایط تغییر می کند. مثلا وقتی پرنده صدای آشنایی را می شنود با وقتی که صدایی را می شنود که قبلا نشنیده است، این الگو تغییر می کند.
این مساله هم برای یافتن چگونگی حفظ خاطرات در مغز و چگونگی تطابق با جهان اطراف در انسان اهمیت زیادی دارد.
ارتباطات اجتماعی شبیه انسان
از آنجایی که فنچها در گروه های اجتماعی بزرگ زندگی می کنند و در عین حال مانند انسانها تک همسری هستند و در آن فضای اجتماعی بزرگ، حریم خصوصی خود را هم دارند، این رفتار ممکن است ریشه زیست شناسی مشترکی با انسان داشته باشد.
به گفته David Clayton، که مدیر این پروژه تحقیقاتی است، مطالعه ژنوم zebra finch نشان داده است که تعامل اجتماعی یکی از مهمترین جنبه های زیستی جانوارن است و ارتباط ظریف و پیچیده ای بین ژنوم و رفتارهای اجتماعی وجود دارد که بر ژنها تاثیر گذاشته و ساختار کروموزوم ها را تغییر می دهد. دیوید اضافه می کند که هنوز اطلاعات زیادی در این مورد در دست نیست و این مساله رازی است که باید مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرد و جزییات آن کشف شود.
دانشمند استرالیایی Simon Griffith از دانشگاه Macquarie سیدنی که درباره zebra finch ها در محیطهای وحشی تحقیق می کند، این پروژه را دارای اهمیت بسیار می داند. به گفته او اینکه استرالیا چنین گونه جانوری شگفت انگیزی دارد و این گونه فقط و فقط بومی استرالیاست و از استرالیا برای مطالعه به سراسر دنیا رفته است، چیزی است که باعث خوشحالی است و هر استرالیایی باید به این سفیر کوچک و دوست داشتنی افتخار کند.