منطقه مرکزی شهر ملبورن تا غرب ایالت ویکتوریا در معرض آتشفشان
با اینکه که استرالیا هم اکنون آتش فشان فعالی ندارد، اما فوران آتش فشانی بعدی استرالیا ممکن است زودتر از زمانی که انتظار داریم رخ دهد.
به گزارش رادیو نشاط به نقل از تارنمای اس بی اس ، از نظر بیشتر مردم، استرالیا قاره ای قدیمی و تثبیت شده است که خطرات زمین شناسی زیادی مثل زلزله های بزرگ یا فوران های آتش فشانی در آن وجود ندارد. اما تاریخ زمین شناسی استرالیا نشان می دهد که تا زمانی که انسانها به استرالیا آمدند، فعالیت آتشفشانی در استرالیا وجود داشته است. آخرین فوران های آتش فشانی در سرزمین اصلی استرالیا حدود پنج هزار سال قبل در Mt Gambier و Mt Schank در ساوت استرالیا رخ داد.
این کوه های آتشفشانی جزیی از منطقه بزرگتر آتش فشانی در منطقه جنوب شرقی استرالیا هستند، جایی که باید منتظر فوران آتش فشانی بعدی باشیم. اما این فوران چگونه خواهد بود و در کجا رخ خواهد داد؟
نگاهی به آخرین فوران های آتش فشانی استرالیا
پژوهشگران دانشگاه موناش تعدادی از آخرین فوران های آتش فشانی استرالیا را مورد بررسی قرار دادند تا بتوانند درباره فوران های آینده پیش بینی هایی انجام دهند.
این مناطق آتشفشانی از منطقه مرکزی شهر ملبورن تا غرب ویکتوریا و Mount Gambier در ساوت استرالیا کشیده شده اند، یعنی مسافتی معادل 400 کیلومتر. نکته جالب این است که بیش از چهارصد کوه آتشفشانی در این منطقه شناسایی شده اند.
قسمت عمده این جریان عظیم گدازه های آتشفشانی به مناطق مسطح غربی ویکتوریا جاری شدند. بسیاری از این کوه ها فوران انفجاری داشتند و فواره های آتشینی به هوا پرتاب می کردند، مانند آنچه امروز در هاوایی دیده می شود. بعضی از آنها هم ابری از خاکستر در آسمان می ساختند.
خیلی از آتش فشان های جوانتر ویکتوریا و ساوت استرالیا آتش فشان های maar هستند. این آتشفشان ها حفره هایی با دیواره ای کوتاه در اطراف خود هستند و توسط انفجار حاصل از تماس مواد مذاب و آب به وجود آمده اند.
دو تا از بزرگترین آتش فشان های دنیا که اینگونه شکل گرفته اند در ویکتوریا قرار دارند. Tower Hill در نزدیکی Warrnambool و Lake Purrumbete در نزدیکی Camperdown.
این دهانه ها بیش از سه کیلومتر قطر دارند در حالیکه قطر بیشتر دهانه های آتش فشانی اینگونه در دنیا حداکثر پانصد متر دارند. دلیل اندازه بزرگ این دهانه ها این است که چند خروجی بزرگ گاز به یکدیگر پیوسته و سوراخ بسیار بزرگی ساخته اند.
فوران های آتشفشانی می توانند به شکلها و فرم های مختلفی رخ دهند. نوع انفجاری آرام در آتشفشان هایی با فواره های آتشین از نوع هاوایی و نوع اسپری ای که Strombolian نامیده می شود دیده می شود. این نامگذاری به این خاطر است که این آتشفشان در جزیره ای در دریای مدیترانه با همین نام رخ می دهد.
وقتی که فورانها انفجاری تر می شوند، به نوع Plinian تبدیل می شوند.
فوران های Plinian باعث ایجاد ستونهای فورانی بلندی می شوند که بالای آنها ابری چتر مانند شکل می گیرد که چندین روز و گاه چندین هفته باقی می ماند.
اما اگر انفجارهای شدید بیشتر به شکل ترکیدن رخ دهند، آنگاه در گروه Vulcanian طبقه بندی می شوند که ستون فورانی کوچکتری دارند که می تواند در عرض چند ساعت و با وزش باد محو شود.
وقتی نیروهای زیرین بالابرنده ابر یک آتشفشان Plinian یا Vulcanian از بین بروند، این ابر به راحتی از هم می پاشد. از هم پاشیدگی ستون های فورانی باعث ایجاد ابرهایی از گازهای داغ می شود که با سرعت حرکت می کنند. علاوه بر این، این پدیده باعث جریان مواد آتشفشانی به سمت پایین شیب کوه می شود.
اگر آب دریاها، دریاچه ها و دیگر آب های سطحی با این سنگ های گداخته برخورد کند، واکنش انفجاری بزرگی رخ می دهد. این انفجار باعث ایجاد گسل های بزرگ و خاکسترهای ریزی می شود که قطر آنها حدود دو میلیمتر است.
بسیاری از آتشفشان های جوانتر استرالیا ترکیبی از انواع متفاوت فوران ها را تجربه کرده اند. در Tower Hill نه تنها فوران انفجاری ناشی از تماس مواد مذاب با آب رخ داد، بلکه این آتش فشان فواره های آتشین هم داشت که باعث ایجاد مخروط هایی در مرکز آن شد.
شاید بهترین مطالعه انجام شده تا کنون مربوط به فوران Mt Gambier باشد که حدود پنج هزار سال پیش روی داد. این آتش فشان دستکم چهارده منفذ خروجی داشت که فوران از طریق آنها صورت گرفت.
فوران بعدی
اما سوال این است که فوران بعدی در استرالیا چگونه خواهد بود؟ پاسخ این سوال بستگی به محل رخداد این حادثه دارد. اگر فوران بعدی در قسمت شمالی منطقه آتش فشانی یعنی در حوالی بندیگو، بالارات یا همیلتون رخ دهد، باید انتظار فواره های آتشین و جریان بزرگی از مواد مذاب را داشته باشیم.
اما اگر این فوران در مناطق جنوبی مثل Colac، Campertown، Warrnambool و Mt Gambier رخ دهد، وجود آبهای سطحی می تواند آن را بسیار انفجاری تر کند.
ممکن است مانند آنچه که در فوران آتشفشانی سال 2010 در ایسلند رخ داد، ابر بزرگی از خاکستر در سطوح بالایی جو به خاطر این فوران شکل بگیرد.
اما آیا این اتفاق به زودی خواهد افتاد؟ خب، برای پاسخ به این سوال باید به این نکته توجه کنیم که این منطقه آتشفشانی، یعنی Newer Volcanics Province بیش از چهار و نیم میلیون سال فعال بوده است و دستکم در ده هزار سال یکبار فورانی در آن رخ داده است. بنابراین چنین فورانی ممکن است در دوره زندگی ما رخ دهد.
با این حال اگر تمامی کشور استرالیا را در نظر بگیریم، نتیجه متفاوت خواهد بود، چون در Heard Island که یکی از جزایر استرالیا در قلمرو قطب جنوب این کشور است، آتش فشان های فعال گهگاه فوران می کنند.