وضعیت کنونی افغانستان؛ از بحران‌های داخلی تا روابط پیچیده با همسایگان
افغانستان پس از بازگشت طالبان در اوت ۲۰۲۱ دستخوش تغییرات چشمگیر و پیچیده‌ای شده است. وضعیت کنونی این کشور در مقایسه با دوران پیش از بازگشت طالبان در سال ۲۰۲۱، از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است.
مسعود ظهوری(Masoud Zoohori)
رادیونشاط- دوران پیشین شاهد تلاش‌های گسترده‌ای برای بازسازی زیرساخت‌ها، گسترش آموزش و بهداشت، و بهبود نسبی حقوق زنان و آزادی‌های اجتماعی بود. هرچند چالش‌هایی همچون فساد دولتی، ناامنی و مشکلات اقتصادی پابرجا بود، اما افغانستانیها تا حدودی از برخی خدمات و آزادی‌ها بهره‌مند بودند.
بازگشت طالبان وضعیت افغانستان را به‌طور اساسی تغییر داده است. در دوران طالبان حقوق زنان به‌شدت محدود شده و دختران از تحصیل در کلاس‌های بالاتر از ششم محروم شده‌اند. زنان همچنین از اکثر مشاغل کنار گذاشته شده‌اند. رسانه‌ها نیز تحت محدودیت‌های شدید قرار دارند و خبرنگاران و فعالان اجتماعی با فشار و تهدید روبرو هستند.
اقتصاد افغانستان نیز در بحران عمیقی قرار گرفته است؛ بیکاری، فقر شدید و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی موجب شده تا میلیون‌ها افغانستانی نیازمند کمک‌های فوری بشردوستانه باشند. از سوی دیگر سیستم بانکی کشور با بحران مواجه است و کمک‌های بین‌المللی به‌شدت محدود شده است.
طالبان ادعا می‌کند که امنیت در بسیاری از نقاط افغانستان برقرار شده است؛ اما با وجود آرامش نسبی در برخی مناطق، حملات تروریستی و درگیری‌ها همچنان در مناطقی ادامه دارد و احساس ناامنی بین مردم فراگیر است.
دیدگاه مردم درباره وضعیت فعلی متفاوت است. در مناطق روستایی‌تر، برخی از مردم ممکن است از امنیت نسبی و اجرای سخت‌گیرانه قوانین طالبان راضی باشند؛ اما در شهرهای بزرگ و بین زنان، جوانان و تحصیل‌کردگان نارضایتی قابل‌توجهی وجود دارد.
روابط افغانستان تحت حاکمیت طالبان با کشورهای همسایه نیز پیچیده و متنوع است. پاکستان یکی از نزدیک‌ترین متحدان طالبان محسوب می‌شود و تعاملات فعالی با آن‌ها دارد. ایران نیز با احتیاط، تعاملات اقتصادی و سیاسی محدودی را ادامه داده و تلاش دارد تا از گسترش بی‌ثباتی به خاک خود جلوگیری کند. کشورهای آسیای مرکزی و روسیه نیز ضمن نگرانی از امنیت مرزهایشان، به تعاملات محتاطانه با طالبان ادامه داده‌اند. در این بین، چین با هدف گسترش نفوذ اقتصادی، روابط اقتصادی و سیاسی خود با طالبان را افزایش داده است.
ارزش واحد پول افغانستان، «افغانی» (AFN)، در دوران اخیر به دلیل بحران اقتصادی، کاهش شدید سرمایه‌گذاری خارجی و بی‌ثباتی سیاسی به شدت کاهش یافته است. در حال حاضر افغانی در بازارهای جهانی به شدت ضعیف است و نرخ برابری آن در مقابل ارزهای معتبر مثل دلار آمریکا بسیار پایین آمده است.
نرخ برابری فعلی تقریباً به این صورت است (مارس ۲۰۲۵):
-
هر دلار آمریکا ≈ 74 تا 78 افغانی
نرخ ارز افغانستان به‌طور مداوم تحت تأثیر تحولات سیاسی داخلی، قطع روابط اقتصادی بین‌المللی و بحران‌های اقتصادی قرار دارد و به همین علت، دارای نوسانات شدیدی است.
در مجموع، افغانستان امروز با مشکلات عمیق اجتماعی، اقتصادی و امنیتی مواجه است و آینده این کشور تا حد زیادی به سیاست‌ها و روابط بین‌المللی طالبان بستگی دارد.