چه کسی پاسخگوی آینده ایران است؟ آمارهایی که می‌توانستند نباشند؛ اگر سیاست بود، اگر اراده بود
در حالی که افکار عمومی ایران بیشتر درگیر مسائل اقتصادی و روزمره است، آمارهای رسمی منتشرشده توسط وزارت بهداشت و نهادهای حقوق بشری، پرده از فاجعه‌ای خاموش برمی‌دارند؛ مرگ‌هایی که می‌توانستند پیشگیری شوند اما سالانه جان ده‌ها هزار ایرانی را می‌گیرند.
مسعود ظهوری (Masoud Zoohori)
سال‌هاست که ما درگیر بحران‌های پیچیده و متراکم در ایران هستیم؛ از تورم و فقر گرفته تا سرکوب و مهاجرت. اما در این میان، فاجعه‌ای وجود دارد که نه در تیترهای خبری می‌آید، نه در شعارهای سیاسی، و نه حتی در اولویت‌های رسمی کشور. این فاجعه، مرگ‌هایی است که می‌توانستند نباشند، مرگ‌هایی که قابل پیشگیری بودند، اگر فقط گوش شنوایی، تصمیمی قاطع یا اندکی تدبیر وجود داشت.
وقتی از «۵۰ هزار کودک» صحبت می‌کنیم که تنها در یک سال قربانی آلودگی هوا شده‌اند، نباید آن را فقط عددی خشک و آماری بی‌جان دانست؛ بلکه این یعنی ۵۰ هزار رؤیای ناتمام، ۵۰ هزار آینده‌ای که دیگر نخواهد بود.
این گزارش، نه صرفاً یک مرور آماری، بلکه تلاشی است برای تلنگری عمیق. می‌خواستم نشان دهم که فجایع واقعی لزوماً در جنگ‌ها اتفاق نمی‌افتند؛ گاه در دل زندگی روزمره، در سکوت، در دود، در جاده، در داروخانه‌ای خالی یا نسخه‌ای نایاب، جان‌هایی از دست می‌روند.
امید دارم این گزارش، مسئولان را به پاسخ‌گویی و جامعه را به هوشیاری بکشاند. زیرا پرسش اصلی همچنان پابرجاست:
چه کسی پاسخگوی آینده ایران خواهد بود؟
مرگ سالانه ۵۰ هزار کودک به‌دلیل آلودگی هوا
وزیر بهداشت ایران اعلام کرده است که سالانه حدود ۵۰ هزار کودک به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این آمار وحشتناک به‌وضوح نشان‌دهنده تأثیر مستقیم آلودگی هوا بر نسل آینده است. همچنین ۱۵٪ از مرگ‌ومیر کودکان زیر ۵ سال به‌صورت مستقیم با آلودگی هوا مرتبط دانسته شده است.
برآورد کارشناسان اقتصادی نشان می‌دهد که هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم آلودگی هوا – از جمله درمان، مرگ‌ومیر، کاهش بهره‌وری و خسارات اجتماعی ، سالانه بیش از ۱۲ میلیارد دلار به اقتصاد کشور آسیب می‌زند.
مرگ‌ومیر ناشی از تصادفات جاده‌ای
وزیر بهداشت اعلام کرده که سالانه ۲۰ هزار ایرانی در تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند و بیش از ۳ هزار نفر دچار قطع نخاع می‌شوند. او این حوادث را یکی از مهم‌ترین علل مرگ‌ومیر دانسته و خواستار افزایش سواد سلامت مردم و نظارت بیشتر شده است.
مقایسه با فجایع جنگی
برای درک بهتر ابعاد این فاجعه، کافی‌ست بدانیم که در طول جنگ ایران و عراق طی ۸ سال، حدود ۲۱۳ هزار ایرانی کشته شدند؛ این رقم تقریباً معادل تعداد جان‌باختگان ناشی از مجموعه‌ای از بحران‌های قابل پیشگیری در ایران طی سه سال اخیر است.
فقط با در نظر گرفتن آمار مرگ‌های سالانه از آلودگی هوا (۵۰ هزار نفر)، تصادفات (۲۰ هزار نفر)، اعدام‌ها (۱۱۵۰ نفر)، مشروبات الکلی تقلبی (حدود 600 نفر)، داروهای مخدر مجاز (حدود 800 نفر)، کمبود دارو (بیش از 300 نفر)، و قتل‌های ناشی از نزاع (حدود 5 هزار نفر) می‌توان به عددی در حدود ۷۸ هزار مرگ در سال رسید. یعنی در سه سال، بیش از ۲۳۰ هزار ایرانی در شرایطی جان می‌بازند که بخش بزرگی از آن‌ها قابل پیشگیری است.
به عبارتی، ایران هر سه سال، به اندازه یک جنگ تمام‌عیار، قربانی می‌گیرد؛ اما این‌بار نه با سلاح و گلوله، بلکه با دود، کم‌توجهی، گرانی، و سیاست‌گذاری نادرست.
مقایسه با جنگ غزه
بر اساس گزارش‌های رسمی و منابع حقوق بشری، از آغاز درگیری‌های شدید در غزه از سال ۲۰۲۳ تا اوایل ۲۰۲۵، بیش از ۳۵ هزار نفر کشته شده‌اند که عمده آن‌ها غیرنظامی و کودک بوده‌اند. اما فقط در یک سال، ۵۰ هزار کودک ایرانی در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند؛ رقمی که به‌تنهایی از مجموع کشته‌های ثبت‌شده در غزه در دو سال اخیر نیز بیشتر است.
این مقایسه تلخ، گویای عمق فاجعه‌ای است که در ایران جریان دارد؛ اما به‌جای تیترهای جهانی، در سکوت سنگین رسانه‌ها و بی‌تفاوتی ساختاری، روزانه ادامه می‌یابد.
مرگ‌ومیر ناشی از کمبود دارو
از سال ۱۳۹۷ تا کنون، بیش از ۱۱۰۰ بیمار تالاسمی به دلیل کمبود دارو فوت کرده‌اند.
سال گذشته، ۲۶ بیمار هموفیلی جان باختند.
بیماران سرطانی نیز به دلیل نبود داروهای حیاتی از جمله شیمی‌درمانی، در خطر جدی قرار دارند.
بحران سوءتغذیه
بر اساس گزارش فائو، حدود ۶.۱٪ جمعیت ایران با سوءتغذیه مواجه هستند. در میان کودکان زیر ۶ سال، این رقم به ۱۶٪ می‌رسد. حدود ۴ میلیون نفر در کل کشور درگیر سوءتغذیه هستند.
مرگ‌های ناشی از نزاع و خشونت
در سال ۱۴۰۲، بیش از ۲۵۰ هزار مورد نزاع در کشور ثبت شد و طی ۴۴ روز، ۵۴۳ قتل گزارش شده است. نزدیک به ۶۰۰ هزار نفر نیز به دلیل جراحت ناشی از نزاع به پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند.
اعدام‌ها؛ آمارهای صعودی
در سال ۱۴۰۳، دست‌کم ۱۱۵۳ نفر اعدام شده‌اند که شامل ۱۱۱۵ مرد، ۳۸ زن و ۷ کودک‌مجرم است. این آمار بالاترین میزان ثبت‌شده در سال‌های اخیر است و بر نگرانی‌های حقوق بشری افزوده است.
مرگ‌های ناشی از مشروبات الکلی تقلبی
در سال ۱۴۰۱: ۶۴۴ نفر فوت کرده‌اند.
در ۵ ماهه ۱۴۰۲: ۲۲۹ نفر، ۹۵ نفر به‌طور مستقیم به‌علت متانول.
در مهر ۱۴۰۳: در یک بازه ۱۰ روزه، ۴۱ فوت و ۳۴۳ مسموم در چهار استان.
مرگ از داروهای تقلبی
در تبریز: داروی شیمی‌درمانی تقلبی جان ۲۰ نفر را گرفت.
در شیراز: داروی ضدسرطان تقلبی شناسایی شد.
داروی لاغری قاچاق باعث مرگ ۳ نفر شد.
داروهای مخدر مجاز: ۷۸۶ مرگ در بهار یک سال.
همه این آمارها، فارغ از منشأ آن‌ها، پیام واحدی دارند:
فاجعه در جریان است. اگر مسئولان، رسانه‌ها و جامعه مدنی نسبت به این بحران خاموش بی‌تفاوت بمانند، هزینه آن نه فقط جان انسان‌ها، بلکه آینده ایران خواهد بود.
---
Who Is Responsible for Iran’s Future? The East Can’t Breathe: The Silent Catastrophe of Preventable Deaths in Iran By
While Iranian public attention is largely consumed by economic and everyday concerns, official statistics released by the Ministry of Health and human rights organizations reveal a silent catastrophe: preventable deaths that claim tens of thousands of lives every year.
By Masoud Zoohori
For years, Iran has been grappling with a tangle of crises—from inflation and poverty to repression and migration. Yet among these issues lies a tragedy that rarely makes headlines, features in political discourse, or ranks high on national priorities: the silent deaths that didn’t have to happen—deaths that could have been prevented if only there had been listening ears, decisive action, or a shred of foresight.
When we talk about “50,000 children” dying annually from air pollution, we’re not dealing with a dry statistic. This represents 50,000 unfinished dreams—50,000 futures that will never be.
This report is not merely a data review, but a call to awareness. It aims to show that the greatest tragedies don’t always unfold on battlefields—they occur quietly in everyday life, in silence, in smog, on highways, in pharmacies with empty shelves, or in prescriptions that never get filled.
My hope is that this report compels officials to take responsibility and encourages society to remain alert. Because the core question remains:
Who is responsible for Iran’s future?
50,000 Children Die Annually Due to Air Pollution Iran’s Minister of Health has stated that around 50,000 children die each year due to air pollution. Additionally, 15% of all deaths among children under five are directly linked to polluted air.
Experts estimate that the total economic cost—both direct and indirect—of air pollution in Iran exceeds $12 billion annually, including treatment, loss of productivity, and social damage.
Road Accidents: A National Health Crisis According to the Minister of Health, around 20,000 people die every year in road accidents in Iran, and over 3,000 suffer spinal cord injuries. These events remain one of the top causes of death in the country.
Comparison with Wartime Casualties To grasp the scale of this catastrophe, consider that during the eight-year Iran-Iraq war, about 213,000 Iranians were killed. That figure roughly matches the number of preventable deaths in Iran in just three years.
Annual estimates include: 50,000 from air pollution, 20,000 from road accidents, 1,150 from executions, 600 from counterfeit alcohol, 800 from prescription narcotics, over 300 due to drug shortages, and approximately 5,000 from violence. That’s nearly 78,000 preventable deaths per year—or over 230,000 in three years.
In other words, Iran suffers the equivalent of a full-scale war every three years—but this time, not from bullets and bombs, but from neglect, smog, unaffordable medicines, and failed policies.
Comparison with Gaza According to official and humanitarian sources, more than 35,000 people have been killed in Gaza between 2023 and early 2025, most of them civilians and children. In contrast, in Iran alone, 50,000 children die each year from air pollution—a figure that surpasses Gaza’s war fatalities over two years.
This sobering comparison highlights the depth of the crisis in Iran, unfolding daily in silence, largely ignored by global headlines and internal accountability.
Deaths Due to Medicine Shortages
-
Since 2018, over 1,100 thalassemia patients have died due to lack of medication.
-
Last year alone, 26 hemophilia patients died.
-
Cancer patients are at serious risk due to ongoing shortages of essential chemotherapy and pain relief drugs.
Malnutrition Crisis According to FAO, 6.1% of Iran’s population faces food insecurity. Among children under six, the rate reaches 16%. An estimated 4 million people suffer from malnutrition nationwide.
Deaths from Violence In 2023 (1402), over 250,000 cases of physical altercations were reported. Within just 44 days, 543 murders were recorded. Nearly 600,000 people sought medical attention due to injuries caused by violence.
Executions on the Rise In 2024 (1403), at least 1,153 people were executed in Iran, including 1,115 men, 38 women, and 7 juvenile offenders. This marks the highest execution rate in recent years.
Deaths from Counterfeit Alcohol
-
2022: 644 deaths
-
First five months of 2023: 229 deaths (95 directly linked to methanol)
-
October 2024: 41 deaths and 343 poisonings in a 10-day period across four provinces
Deaths from Fake or Illicit Drugs
-
In Tabriz: 20 cancer patients died from counterfeit chemotherapy drugs.
-
In Shiraz: A ring selling fake anti-cancer medications was busted.
-
Three individuals died from illicit weight-loss drugs.
-
Legal narcotic drugs caused 786 deaths in just one spring season.
Conclusion These statistics—regardless of their source—point to one unified truth: a catastrophe is unfolding. If policymakers, the media, and civil society remain indifferent to this silent disaster, the price paid won’t just be measured in lives lost today, but in the irreversible cost to Iran’s future.