اختلال رابطه با پدر؛ زخم عاطفی پنهان در جوامع مردسالار
رابطه پدر و فرزند، اگر ناقص یا آسیب‌دیده باشد، می‌تواند زخمی پنهان اما ماندگار بر روان انسان بر جای بگذارد؛ زخمی که در سکوت، نسل‌به‌نسل منتقل می‌شود.
یاسمین گرمرودی، رادیو نشاط - سیدنی
بر اساس مفاهیم روان‌تحلیلی یونگ، نظریه دلبستگی بولبی و گزارش‌های Psychology Today و Verywell Mind
در روان‌شناسی معاصر، اصطلاح غیررسمی «اختلال رابطه با پدر» (Daddy Issues) به الگوهای رفتاری و هیجانی در بزرگسالی اشاره دارد که ریشه در رابطه آسیب‌دیده، غایب یا پرتنش با پدر در دوران کودکی دارند. این پدیده در متون علمی بیشتر با مفاهیمی چون Father Complex (یونگ)، اختلالات دلبستگی مرتبط با پدر (بولبی)، یا Conflicted Paternal Attachment شناخته می‌شود.
چرا این موضوع مهم است؟
پدر، نخستین نماد قدرت و امنیت برای کودک است. نبود حضور عاطفی، خشونت، کنترل افراطی یا بی‌توجهی از سوی پدر می‌تواند به خلأی عمیق عاطفی منجر شود؛ خلأیی که در تصمیم‌های مهم زندگی، روابط عاطفی و حتی مسیر شغلی فرد خود را نشان می‌دهد
(Verywell Mind, 2021).
در زنان: چگونه بروز می‌کند؟
علائم این اختلال در زنان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
جذب به مردان سرد، کنترل‌گر یا ناپایدار
نیاز افراطی به تأیید و توجه مردانه
ترس از تنها ماندن یا رها شدن
فداکاری‌های بیمارگونه در روابط
خشمی پنهان نسبت به نقش پدر یا بی‌اعتمادی به مردان
این واکنش‌ها معمولاً تلاش‌های ناخودآگاه برای جبران رابطه‌ای‌ست که هرگز شکل نگرفت.
در مردان: چگونه ظاهر می‌شود؟
در فرهنگ مردسالار، مردان کمتر اجازه ابراز درد عاطفی دارند؛ بنابراین نشانه‌ها غالباً پنهان می‌مانند، از جمله:
نیاز به اثبات قدرت و کنترل
رقابت مخرب با دیگر مردان
دوری از صمیمیت یا تعهد
پرخاشگری پنهان و پرکاری افراطی
ترس از پدر شدن یا الگوبرداری از پدر آسیب‌زننده
چرا در جوامع مردسالار شایع‌تر است؟
در بسیاری از فرهنگ‌های خاورمیانه، از جمله ایران، پدر بیشتر نماد اقتدار است تا همدلی. در چنین فضاهایی:
پدران «دستور دادن» را می‌آموزند، نه «شنیدن»
کودکان «تنبیه» می‌شوند، نه «فهمیده»
در نتیجه، رابطه‌ای آسیب‌دیده با پدر به امری عادی بدل می‌شود که می‌تواند نسل‌به‌نسل منتقل شود
راهکار چیست؟
روان‌درمانی تحلیلی یا مبتنی بر دلبستگی
نوشتن نامه به پدر، حتی اگر در قید حیات نباشد
بازشناسی کودک درون و احساسات سرکوب‌شده
پذیرش این‌که درد عاطفی، نیازمند شنیده شدن است، نه پنهان شدن