پایان بازدارندگی؛ زمان آن رسیده که ایران معادلات را بر هم بزند
تحلیلگران جمهوری اسلامی می‌گویند حمله مستقیم آمریکا پایان بازدارندگی بود و سکوت ایران دیگر ممکن نیست. به‌گفته آن‌ها، اکنون زمان پاسخ فرارسیده تا دشمن هزینه تجاوز را احساس کند.
رضا ایروانی | تحلیلگر مسائل سیاسی | خبرگزاری مهر – تنظیم و خلاصه برای رادیو نشاط
در روابط بین‌الملل، بازدارندگی حالتی روانی‌ست که بر پایه ترس از «ضربه دوم» شکل می‌گیرد؛ یعنی کشوری چنان قدرت نظامی و سیاسی خود را بالا می‌برد که طرف مقابل حتی در صورت حمله اولیه، از پاسخ دادن صرف‌نظر می‌کند. این منطق بازدارندگی، سال‌ها یکی از ستون‌های اصلی تعادل قدرت در منطقه بوده است.
اما حمله مستقیم ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران، نشانه پایان این بازدارندگی بود. دونالد ترامپ، با اعتماد به نفس توخالی و با انتشار پرچم آمریکا پس از حمله، کوشید خود را مسلط و بی‌هراس نشان دهد. اما در واقع، این یک عملیات روانی بود برای القای ضعف طرف ایرانی. پیامی که می‌خواهد بگوید: پاسخ شما در زمین من تعریف می‌شود، و این زمین ناامن است.
منطق این پیام اما از اساس اشتباه است. تصمیم‌سازی در ایران دیگر بر مبنای ملاحظات پیشین نیست. آمریکا، با تکرار همان ذهنیت دوران قبل از جنگ، گمان می‌کند هنوز می‌تواند با کارت مذاکره و تهدید، تهران را به میدان بازی خود بکشاند. اما این بار، این ایران است که بازی را طراحی کرده؛ از ژنو تا میدان نبرد.
ایران با حفظ ظاهر مذاکره، آمریکا را وادار به اقدام شتاب‌زده کرد. ورود مستقیم واشنگتن به جنگ، فرصتی بی‌سابقه برای تهران پدید آورده تا دامنه اهداف خود در منطقه را گسترش دهد. آمریکا تصور می‌کرد با حمله، تهران را عقب خواهد راند؛ غافل از آن‌که خود به دامی استراتژیک پا گذاشته است.
در این شرایط، محافظه‌کاری دیگر یک انتخاب نیست؛ بلکه تهدیدی علیه منافع ملی است. امروز، واکنش ایران باید از جنس اقدام باشد؛ ضربه‌ای که نه‌تنها پاسخ حمله آمریکا را بدهد، بلکه ابتکار عمل را نیز در میدان‌های نظامی، سیاسی و روانی از آنِ ایران کند. این واکنش باید نشان دهد که از این لحظه به بعد، ترس در جبهه مقابل است، نه در ما.
بی‌پاسخ گذاشتن این حمله، به معنای عقب‌نشینی از جایگاه یک قدرت منطقه‌ای و پذیرش نظم تحمیلی جدید است. از این‌رو، یادداشت تأکید می‌کند که واکنش ایران باید در سطحی باشد که ساختار سلطه آمریکا و اسرائیل در منطقه را با بحران روبه‌رو کند.
در نهایت، ایران باید به‌جهان ثابت کند که دیگر صرفاً با زخم نمی‌سازد؛ بلکه با زخم، می‌تازد. اگر این تحول در تصمیم‌گیری محقق شود، این ایران است که بازدارندگی را از حالت دفاعی، به ابزاری تهاجمی بدل می‌کند—و این‌بار، جهان باید از پاسخ ایران بترسد.