اگر ایران تنگه هرمز را ببندد؛ پیامدهای جهانی و بهای سنگین داخلی
با حمله مستقیم آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران، نگاه‌ها به تنگه هرمز دوخته شده؛ گلوگاهی که می‌تواند از مسیر نفت به میدان جنگ بدل شود و جهان را با بحرانی تازه روبه‌رو سازد.
گزارش تحلیلی | رادیو نشاط
در پی حمله مستقیم ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران، تحلیلگران از آغاز مرحله‌ای بی‌سابقه در تنش‌های منطقه‌ای سخن می‌گویند. واکنش احتمالی جمهوری اسلامی، از جمله بستن تنگه هرمز، اینک به موضوعی محوری در محافل امنیتی، اقتصادی و سیاسی جهانی تبدیل شده است. اما آیا این اقدام، یک ابزار بازدارنده مؤثر خواهد بود یا مسیر خطرناک‌تری را پیش‌روی ایران خواهد گشود؟
تنگه هرمز؛ سلاح دو لبه‌ای در دستان ایران
تنگه هرمز همچنان یکی از حساس‌ترین گلوگاه‌های انرژی جهان است و حدود یک‌پنجم نفت جهانی از این مسیر عبور می‌کند. بستن تنگه ممکن است در نگاه اول به‌عنوان پاسخی مقتدرانه به حمله آمریکا تلقی شود، اما در عمل می‌تواند به گسترش درگیری به یک جنگ منطقه‌ای یا حتی جهانی بینجامد.
واکنش‌ها؛ از حمله محدود تا مداخله چندجانبه
اگر ایران اقدام به بستن تنگه کند، احتمال واکنش نظامی گسترده از سوی آمریکا، بریتانیا و کشورهای عربی منطقه بسیار بالاست. چنین اقدامی ممکن است آغازگر یک ائتلاف بین‌المللی برای بازگشایی تنگه با زور نظامی باشد. تجربه‌های مشابه نشان داده‌اند که امنیت انرژی، خط قرمز بسیاری از قدرت‌های بزرگ است و احتمال هیچ‌گونه مماشاتی وجود ندارد.
پیامدهای داخلی برای ایران؛ اقتصاد در لبه پرتگاه
در شرایطی که زیرساخت‌های هسته‌ای هدف قرار گرفته‌اند، بستن تنگه می‌تواند فشار مضاعفی بر ایران وارد کند؛ از جمله:
-
اختلال کامل در صادرات نفت ایران
-
افزایش بهای ارز، طلا، و تورم افسارگسیخته
-
قطع حمایت یا بی‌طرفی چین، هند و حتی روسیه
-
آغاز موج دوم تحریم‌های جهانی و قطع کامل مبادلات بانکی و اقتصادی
جزایر سه‌گانه؛ خطر از دست رفتن کنترل سرزمینی
در بحبوحه جنگ، یکی از نگرانی‌های مهم تحلیلگران، احتمال حمله کشورهای عربی به جزایر سه‌گانه—ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک—است. با درگیر بودن ایران در پاسخ به آمریکا و انسداد تنگه، امارات متحده عربی ممکن است با حمایت ضمنی غرب، ادعای خود را با اقدام عملی همراه کند.
برخی تحلیلگران هشدار می‌دهند که در یک جنگ گسترده، کنترل ایران بر این جزایر می‌تواند تضعیف یا حتی از دست برود، به‌ویژه اگر خطوط پشتیبانی دریایی بسته شده و نیروهای نظامی درگیر جبهه‌های دیگر باشند.
خطر استراتژیک یا بازدارندگی؟
اگرچه بستن تنگه هرمز می‌تواند در کوتاه‌مدت به‌عنوان یک پاسخ نمادین و قاطع به حمله آمریکا تلقی شود، اما از نظر راهبردی، این اقدام بیش از آنکه بازدارنده باشد، ممکن است به‌مثابه آغاز پایان کنترل ایران بر آبراه‌های بین‌المللی و دارایی‌های منطقه‌ای‌اش باشد.
زمان تصمیم است، نه هیجان
ایران در شرایط پس از یک حمله مستقیم باید تصمیمی تاریخی بگیرد: ورود به مسیر تشدید درگیری و انزوای کامل، یا بهره‌گیری از حمایت افکار عمومی جهانی برای تقویت موضع دیپلماتیک.
تصمیم برای بستن تنگه هرمز، به‌جای بازدارندگی، ممکن است جنگی منطقه‌ای و حتی از دست رفتن بخشی از خاک ایران را به دنبال داشته باشد؛ تصمیمی که شاید هیچ راه بازگشتی برای آن نباشد.