"هالا" میوه بی نظیر درخت پاندانوس تکتوریوس در استرالیا
اگر فکر کرده اید تصویر زیر برش عرضی از یک سیاره است، سخت در اشتباهید! این داخل یک میوه عجیب و غریب به نام نویسنده: حسن دهقان"هالا" از درخت پاندانوس تکتوریوس است که فقط در برخی مناطق شرقی استرالیا و جزایر منطقه مالزی و اقیانوس آرام یافت می شود.
می توانید قسمت های قرمز روشن را که به هسته میوه وصل شده اند به صورت خام یا پخته بخورید. این قسمت ها طعم شیرینی دارند و نوک سبز رنگ آنها فیبری شکل هستند و به تمیز کردن دندان ها کمک می کنند.
ارتفاع این درخت به 4.14 متر می رسد با تنه ای بدون انشعاب تا ارتفاع 4 تا 8 متری که با ریشه هایی که از سطح خاک خارج شده اند، استوار نگه داشته می شوند. برگ ها بین 90 تا 150 سانتی متر طول و 5 تا 7 سانتی متر عرض دارند که دارای حاشیه ای ارّه دار هستند.
گل
پاندانوس تکتوریوس گیاهی دو پایه است؛ گلهای نر و ماده بسیار با هم متفاوتند، با این اختلاف که گلهای نر، بسیار معطّر، کوچک و گل آذین خوشه ای دارند، عمر آنها بسیار اندک است که تنها یک روز زنده اند، ولی گلهای ماده شبیه گلهای آناناس می باشد.
میوه
میوه ی گیاه زینتی پاندانوس به نام هالا یا پوهالا یا پوراگین شهرت دارد. میوه ی P. tectorius تخم مرغی، بیضوی، تقریباً کروی و یا گرد با قطر 4 تا 20 سانتی متر و طول 8 تا 30 سانتی متر است که از 38 تا 200 بند انگشت هایی گوه ای مانند تشکیل شده است. هر کدام از فالانژها یا بند انگشتی ها به طور متوسط حاوی 2 دانه و حداکثر 8 بذر می باشند. بذرها درون این بندها برای چندین ماه می تواند زنده بمانند که توسط جریانهای اقیانوسی و دام ها انتقال می یابند.
شرایط زیستگاه
برگ خنجری به طور طبیعی در مناطق ساحلی، از جمله در حاشیه جنگل های حرا و سواحل دریاها رشد می کند، در شرایطی با 1500 تا 4000 میلی متر بارندگی سالانه و ارتفاع 610 متر از سطح دریا به خوبی رشد می کنند. در طیف وسیعی از خاک ها قادر به ادامه ی حیات هستند به گونه ای که در سواحلی که حاوی شن و ماسه کوارتز، شن و ماسه های مرجانی و سنگ، و همچنین در سنگهای آهک و بازالت می رویند. این گونه نسبت به نمک و باد مقاومت از خود نشان می دهد. نور کامل خورشید را ترجیح می دهد هر چند که در شرایطی با 30 تا 50 درصد سایه هم زندگی می کنند. در pH وسیعی از 6 تا 10 رشد و نمو دارند.
پراکندگی
پاندانوس تکتوریوس از پورت ماککواری (Port Macquarie) در ولز جنوبی نو (یکی از ایالت های استرالیا) تا کوئیزلند، استرالیا و اندونزی و از شرق از سمت جزایر استوایی اقیانوس آرام تا جزایر هاوایی رشد می کند. با توجه به کشت و کار گسترده ی آن، هنوز محدوده ی بومی آن ناشناخته باقی مانده است.
کاربردها
میوه ی درخت هالا (Pandanus tectorius)، هم به صورت خام و هم پخته مصرف می شود و منبع اصلی مواد غدایی اهالی میکرونزی (یکی از سه مجمعالجزایر بزرگ اقیانوس آرام و از مناطق قاره ی اقیانوسیه است. میکرونزی از سوی غرب به فیلیپین، از جنوب غرب به اندونزی، پاپوآ گینه نو و ملانزی و از سمت شرق و جنوب شرق به پلینزی محدود میشود) به شمار می آید؛ همچنین یکی از غذاهای سنتی مردم مالدیو می باشد.
فیبر طبیعی ای که روی بندهای میوه ی آن است به عنوان نخ طبیعی دندان کاربرد دارد؛ همچنین در فرهنگ ساموآ (Samoan) در ساخت گردنبندی به نام Ula Fala که از میوه های خشک شده به رنگ قرمز، ساخته می شود و در مناسبت های قدیمی مردم مطای (یکی از شهرستانهای استان منیا کشور مصر) به کار می رود، مورد استفاده واقع می گردد.
برگ درخت اغلب به عنوان طعم دهنده برای غذاهای شیرین، مانند مربای کایا استفاده می شود و می گویند که استفاده ی دارویی دارد. در سریلانکا از برگ آن به عنوان طعم دهنده، مانند ادویه کارایی دارد.
در پُلی نِزی (نام گروهی از ۱۰۰۰ جزیره در اقیانوس آرام است. این جزایر بخشی از قاره اقیانوسیه به شمار میآیند. جزایر پلی نزی در میان سه گوشی قرار گرفته اند که یک سر آن هاوایی، یک سر آن نیوزلند و سر دیگر آن جزیره ایستر است. مهمترین دسته جزایر پلی نزی فیجی، ساموآ، تونگا، مارکوئساس و پلینزی فرانسه نام دارند) از برگ درخت هالا در بافت سبد، تشک، بادبان قایق ها، سقف های کاه گلی و همچنین حوالی چمن کاریها استفاده می گردد.